Voor manipulatie zijn twee personen nodig: 1. degene die manipuleert en 2. degene die zich laat manipuleren. Merk je als ouder merkt dat je kind probeert te manipuleren? Om een eind te maken aan het vervelende gedrag van je manipulerend kind, begin je met kijken naar je eigen gedrag en dat waar nodig aan te passen aan de hand van vijf praktische tips.
- Handhaaf de door jou aan je kind gestelde regels
- Wees duidelijk over de rol en verantwoordelijkheden van ouder en kind
- Besef dat je niet verantwoordelijk bent voor het kind zijn gevoel
- Streef ernaar moet zelf te manipuleren
- Leer het manipulerend kind dat ethische waarden belangrijker zijn dan luxe
1. Handhaaf de door jou aan je kind gestelde regels
Probeer je het je zoon of dochter naar de zin te maken door wrijving en ruzie zoveel mogelijk te voorkomen? Ben je telkens geneigd de eerder door jou gestelde regels te versoepelen of zelfs los te laten om de lieve vrede in huis te kunnen bewaren?
Stel, je hebt je kind hebt gevraagd om iets nu te doen. Als je dochter daarop antwoordt in de trant van: ‘Ik beloof dat ik het later doe, is dit een poging van het kind is om macht bij jou weg te halen en naar zich toe te trekken.
In plaats van toe te geven aan een niet-gerechtvaardigde wens van een kind, doe je er beter aan je kind te leren omgaan met de soms harde werkelijkheid van het leven. Op de lange termijn hebben jullie daar allebei het meeste profijt van.
2. Wees duidelijk over de rol en verantwoordelijkheden van ouder en kind
Als ouder heb je een andere rol en verantwoordelijkheden dan je kind. Wees daar duidelijk over. Is het voor het kind niet duidelijk is dat jij de leidende rol hebt? Dan gaat het kind de strijd om de macht aan.
Zorg er in dit verband voor dat je goede afspraken met de andere ouder hebt gemaakt over wat het kind wel of niet mag. Anders speelt je kind jullie tegen elkaar uit.
Hoe vervelend allerlei geboden en verboden voor een kind ook zijn, het ontbreken ervan is voor hem nog veel vervelender. Juist als je als ouder géén duidelijke grenzen stelt, weet het kind niet waaraan het toe is. Dit maakt het kind ongelukkig.
Stel dus de grenzen vast van wat het kind wel of niet mag vast en handhaaf die. Zorg dat het kind weet wat de consequenties zijn van overtreding van die regels. Verander de consequenties nooit op grond van de hoeveelheid kabaal die een kind maakt als iets het niet bevalt.
Alleen als je consequent reageert, leert het kind op den duur dat het geen zin heeft jouw regels te blijven aanvechten. Iedere uitzondering op een eerder gestelde regel is een open uitnodiging aan het kind om de komende tijd iedere regel op alle mogelijke manieren aan te vechten.
3. Besef dat je niet verantwoordelijk bent voor het kind zijn gevoel
Je bent weliswaar verantwoordelijk voor je gedrag in de richting van je kind, maar niet voor zijn gevoelens.
Een bekende valkuil is de misvatting dat ouders ervoor moeten zorgen dat kinderen zich prettig voelen. Die gedachte komt soms voort uit de angst van een ouder dat zijn kind anders niet van hem houdt. Een kind dat roept: ‘Je haat me!’ probeert je te manipuleren. Zo simpel is dat.
Ook is het een onjuiste gedachte dat ouders in het algemeen de problemen van hun zoontje of dochtertje moeten oplossen. Een gezondere opvatting is dat ouders er goed aan doen hun kind te helpen diens eigen problemen op te lossen. Het is het beste je naar het kind toe invoelend op te stellen en het steun te geven bij het oplossen van zijn probleem. Dat werkt beter dan dat jijzelf het probleem van het kind oplost.
Maak dus nooit het huiswerk voor het kind. Wel is het natuurlijk zinvol je kind te helpen bij het zelf maken van zijn huiswerk.
En werk vooral ook niet mee als een kind ‘schoolziek’ is. Wat helpt, zijn opmerkingen als: ‘Ik weet dat het moeilijk is, maar ik weet ook dat je het kunt. Of iets als ‘Even diep ademhalen en maak dan een beginnetje’. Als je kind merkt dat je verwacht dat hij iets voor elkaar kan krijgen, vergroot dat zijn zelfvertrouwen en indirect ook zijn probleemoplossend vermogen.
Heb je de neiging de verantwoordelijkheid van het kind voor zijn eigen gevoelens of voor het oplossen van zijn eigen problemen, naar je toe te trekken? Dan krijgt hij het idee dat een probleem altijd andermans fout is en dat de verantwoordelijkheid in beginsel dus niet bij hemzelf ligt. Help het kind liever zich tot een onafhankelijk persoon te ontwikkelen.
4. Streef ernaar niet zelf te manipuleren
Soms is het erg verleidelijk om met een simpele manipulatieve actie ‘even snel’ iets voor elkaar te krijgen. Maar daarmee geef je je eigen kind het verkeerde voorbeeld. Doe het kind dus nooit valse beloftes, maar beloof alleen dat wat je daadwerkelijk waar kunt maken. Koop het kind ook nooit om met opmerkingen als ‘als je nu je kamer opruimt, mag je vanavond later naar bed’.
Jongens en meisjes zijn erg knap in het na-apen van het gedrag van hun ouders. Er gaat dus niets boven het geven van het goede voorbeeld. Geef je een kind vaker het verkeerde voorbeeld? Bijvoorbeeld omdat je moe bent en geen zin hebt in gedoe? Dan breng je het kind als het ware zelf de kunst van het manipuleren bij.
5. Leer het manipulerend kind dat ethische waarden belangrijker zijn dan luxe spullen
Bedenk dat materieel gemak, zoals het je kunnen permitteren van allerlei luxe spullen, slechts een plezierige bijkomstigheid in het leven is. En dat je ethische waarden van aanzienlijk groter belang zijn voor een goed gevoel over je leven.
Zorg dat je kind op de hoogte is van in jouw ogen de belangrijkste waarden in het leven zijn. Laat het kind merken hoe belangrijk je ethische waarden zoals het spreken van de waarheid vindt.
Een kind dat dankzij een niet-manipulerende opvoeding leert om zelf stevig in zijn schoenen te staan, wordt betrekkelijk ongevoelig voor eventuele manipulaties door klasgenoten en anderen. Dit komt,omdat het kind dergelijke strategieën heeft leren doorzien. Daarom wordt een dergelijk kind ook zelden gepest. Ook pleegt zo’n kind zich niet door anderen te laten manipuleren of oplichten.
Bedenk dat het hebben van een evenwichtig kind begint met een evenwichtige opvoeding waarin geen plaats is voor manipulerend gedrag.
Een eerdere versie van dit artikel werd door de auteur, Manon Troppo, op 6 december 2012 gepubliceerd op infonu.nl onder de titel ‘Checklist voor ouders van een manipulerend kind’
Dossier manipulatie
Dit artikel maakt deel uit van het dossier manipulatie. Andere artikelen in dit dossier hebben bijvoorbeeld betrekking op het jezelf beschermen tegen manipulerende personen of het manipulerend gedrag bij kinderen begrijpen en tegengaan. Of tips om een consequente houding tegenover het manipulerende kind aan te nemen.
Bronnen
- Psychological manipulation; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Psychological_manipulation
- Masters of Manipulation: How Kids Control You With Behavior; James Lehman; http://www.empoweringparents.com/Manipulative-Child-Behavior-How-Kids-Control-You-With-Behavior.php
- Red flags and how to break the cycle; Marnie Winston-Macauley; http://www.aish.com/f/p/The_Manipulative_Child.html
- Dealing With Manipulative Children; Elizabeth Danish; http://www.healthguidance.org/entry/16363/1/Dealing-With-Manipulative-Children.html