Categorie: Mondgezondheid

Zit je kind met enkele (doorkomende) scheefstaande tanden en/of kiezen? Dan denk je mogelijk aan een beugel om zijn gebit te reguleren. Om te beginnen, wil je weten wat de ideale leeftijd voor een kind met scheve tanden is om aan een beugel te beginnen? En wat de voor- en nadelen zijn van het reeds op zes- of zevenjarige leeftijd beginnen met een beugel, dan wel te wachten tot het kind ergens tussen de negen en vijftien jaar oud is. En natuurlijk ook welke gebitsproblemen of andere gezondheidsproblemen je kind kan oplopen als het geen beugel voor zijn scheve gebit zou krijgen.

Dit artikel bestaat uit de volgende paragrafen:

• Wat is de ideale leeftijd om met een beugel te beginnen?
• Wat zijn de oorzaken van scheve tanden?
• Wat is het nut van een beugel?
• Belang van een goede mondgezondheid
• Wanneer is een beugel niet nodig?

Wat is de ideale leeftijd om met een beugel te beginnen?

Het is een hardnekkige mythe dat een kind eerst zijn hele melkgebit moet hebben gewisseld voordat aan een beugelbehandeling kan worden begonnen. Integendeel, vaak geldt dat hoe vroeger je je kind aan een behandeling laat beginnen, des te sneller en gemakkelijker de afwijking kan worden gecorrigeerd.

• Als je kind zes of zeven jaar is
• Als je kind tussen de negen en vijftien jaar is

Als je kind zes of zeven jaar is

Als je kind zo’n zes of zeven jaar is en je twijfelt of het op korte of wat langere termijn aan een beugel moet, doe je er goed aan hierover met je tandarts te spreken.

Zijn de voortanden van het boven- en het ondergebit van het kind aan het wisselen? Dan kan de tandarts vaak al inschatten of je kind een orthodontische beugel nodig heeft. Hij ziet dan al of er in beginsel voldoende ruimte is voor het blijvend gebit. Daarnaast ziet hij of de bovenkaak en onderkaak goed op elkaar passen en er dus geen sprake is van malloclusie (het slecht op elkaar passen van het boven- en ondergebit).

Het kind hoeft meestal dus niet uitgewisseld te zijn voordat het aan een beugel kan beginnen. Vaak is het zelfs zo dat hoe langer je wacht, des te groter het orthodontische probleem wordt.

In twijfelgevallen zal de tandarts je met je kind naar een orthodontist doorsturen, bijvoorbeeld om te onderzoeken wanneer het kind het beste aan een beugel kan beginnen.

Misschien hoeft je kind op dat moment nog niet aan de beugel. Maar het is van belang om ruim van tevoren met een dergelijke behandeling rekening te houden, bijvoorbeeld in verband met je keuze van een aanvullende zorgverzekering, eventuele wachttijden voor vergoeding en de mate van dekking van een beugelbehandeling. Bedenk dat ook voor kinderen onder de achttien jaar orthodontie niet onder de basisverzekering valt, tenzij er sprake is van een duidelijke medische noodzaak, bijvoorbeeld gelaatsafwijkingen of ernstige standsproblemen van kaken en gebit.

Voor sommige gebitsafwijkingen geldt dat zo snel mogelijk met de behandeling moet worden begonnen. In andere gevallen is het soms zinvol om nog enkele jaren te wachten.

Als je kind tussen de negen en vijftien jaar is

Volgens de orthodontisten hangt de ideale leeftijd van een kind om met een beugel te beginnen, vooral af van de soort afwijking van het gebit van het kind.

Meestal ligt die leeftijd ergens tussen de 9 of 10 jaar en de 14 of 15 jaar. Dan is het kind nog aan het wisselen en kan er nog gebruik worden gemaakt van de ruimte die tijdens het wisselen van het melkgebit vrij komt. Ook zijn de boven- en onderkaak dan nog in de groei, wat betekent dat de kaakgroei zo nodig met behulp van een speciale beugel worden gestuurd.

Volgens sommige orthodontisten ligt de ideale leeftijd voor een kind om een beugel te dragen tussen de 10 en de 13 jaar. Hoe jonger het kind, hoe groter de kans dat de beugel als ‘cool’ wordt beschouwd.

Als het kind in groep 7 of 8 van de basisschool zit, is het gebit al redelijk op orde tegen de tijd dat het naar de middelbare school gaat.

Pubers zijn vaak intensiever bezig met hun uiterlijk en hebben soms een hekel aan een beugel. Sommige tieners proberen zelfs om zich aan de behandeling te onttrekken.

Bedenk dat de dekking van een aanvullende zorgverzekering voor speciale tandheelkundige hulp meestal niet langer duurt dan het 18e of 22e jaar. Bij de planning van een behandeling wil je er dus waarschijnlijk rekening mee houden dat het kind klaar is met de behandeling voordat de vergoeding ervan niet meer door de verzekering wordt gedekt.

Ook voor volwassenen en ouderen zijn beugelbehandelingen mogelijk.

Wat zijn de oorzaken van scheve tanden?

Scheefstaande tanden kunnen in de familie zitten. Het kan dus erfelijk zijn dat de tanden van je kind de neiging hebben om scheef te gaan staan.

Een andere oorzaak is bijvoorbeeld hardnekkig duimzuigen. Een dergelijke gewoonte moet worden afgeleerd alvorens het dragen van een beugel zinvol wordt.

Ook tandvleesproblemen of het vroegtijdig wisselen van een of meer melktanden kunnen leiden tot een scheef gebit.

Wat is het nut van een beugel?

Sommige kinderen schamen zich voor hun scheve tanden en kiezen. Ook al kunnen ze aan het hebben van dat probleem zelf weinig of niets doen. Deze kinderen hebben soms moeite om hun mond open te doen om iets te zeggen, laat staan dat ze hun tanden durven bloot te lachen. Een beugelbehandeling kan in dit opzicht in positieve zin veel voor het zelfvertrouwen van een dergelijk kind betekenen.

Belang van een goede mondgezondheid

Doorgaans is het niet alleen om cosmetische redenen dat een kind een beugel wordt geadviseerd. Veel belangrijker dan het kunnen tonen van een stralende lach, is de mondgezondheid en daarmee ook de algemene gezondheid van het kind op de langere duur. Een slechte mondgezondheid kan bijvoorbeeld bij volwassenen tot hartproblemen leiden.

Scheve tanden kunnen (indirect) leiden tot:

• Gebitsproblemen
• Cardiovasculaire risico’s

Gebitsproblemen

Een kind met een ongelijk gebit loopt meer risico’s op gaatjes in tanden en kiezen dan een kind met rechte tanden. Dit komt omdat scheve of over elkaar liggende elementen moeilijk schoon te houden zijn.

Bovendien slijt bij een ongelijk gebit het ene element sterker dan het andere. Scheve tanden kunnen leiden tot extra druk op een deel van het gebit, het tandvlees en op de kaken, met alle nadelige gevolgen van dien. Denk bijvoorbeeld aan beschadiging van het email van de tand of kies en zelfs aan tandverlies, al dan niet door tandvleesproblemen.

Een kind met scheve tanden kan problemen hebben met het goed kauwen van voedsel. Slecht gekauwd voedsel kan problemen opleveren voor het maagdarmstelsel.

Cardiovasculaire risico’s

Uit statistieken blijkt dat mensen die als kinderen een beugel hebben gedragen, een kleiner risico lopen op een hartaandoening op volwassen leeftijd. Mogelijk houdt dit verband met het feit dat kinderen met beugels een uitstekende mondhygiëne aanleren en er dus veel minder kans is dat schadelijke mondbacteriën via de bloedbaan het ontstaan van hart- en vaatziekten bevorderen.

Wanneer is een beugel niet nodig?

Als alle tanden en kiezen normaal recht staan en er slechts sprake is van een spleet tussen de voortanden, is het de vraag of een beugelbehandeling wel de moeite waard is. Een dergelijk spleetje kan vaak ook op een relatief simpele wijze door de tandarts worden opgelost.

Een eerdere versie van dit artikel werd door de auteur, Manon Troppo, op 1 januari 2013 gepubliceerd op infonu.nl onder de titel ‘Hoe oud moet een kind zijn om een beugel te dragen?’

Dossier mondgezondheid

Dit artikel maakt deel uit van het dossier mondgezondheid.

Bronnen

• Common questions parents ask about braces; Parent Health Bulletin, februari 2010; http://mercer.ca.uky.edu/sites/mercer.ca.uky.edu/files/FCS/0210_health_bulletin_parent.pdf
• Is een beugel nodig?; orthodontieprakijk; http://www.orthodontiepraktijk.nl/iseenbeugelnodig.html
• Zahnspange; Wikipedia; http://de.wikipedia.org/wiki/Zahnspange
• Dental braces; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Dental_braces
• Waarom orthodontie; Vereniging van orthodontisten; http://www.orthodontist.nl/vvo-orthodontie-waarom.php

Hoe komt het dat je tanden en kiezen opnieuw gaan scheef staan, nadat dat je eerder met succes aan het beugelen bent geweest? Is het waar dat je tong echt je gebit uit zijn fatsoen kan drukken? En hoe zit het eigenlijk met de garantie op een orthodontische beugelbehandeling? Op welke manieren kun je voorkomen dat je opnieuw een beugel moet gaan dragen?

Dit artikel is opgebouwd uit de volgende paragrafen.

• Zit er garantie op een beugel?
• Oorzaken voor het opnieuw scheef gaan staan van je gebit
• Voorkomen dat je gebit weer scheef gaat staan

Zit er garantie op een beugel?

Soms hoor je mensen klagen dat hun tanden en kiezen ondanks een voltooide beugelbehandeling toch weer scheef gaan staan. Ze hopen dan een beroep te kunnen doen op een soort garantie op de beugelbehandeling.

Op zich is het normaal dat tanden en kiezen van plaats veranderen. Dat doen ze levenslang. Dit heeft te maken met de verschillende krachten die op het gebit worden uitgeoefend. Dit verschuiven van verschillende tanden en kiezen gebeurt ook bij mensen die nooit een beugel hebben gedragen.

Als medische dienstverleners hebben orthodontisten hebben geen resultaatsverplichting, maar slechts een inspanningsverplichting. Als je tanden niet mooi recht blijven staan nadat je de beugelbehandeling hebt voltooid, kun je dus geen wettelijke garantie inroepen. De kreet dat een beugelbehandeling ‘voor het leven’ is, moet je dus, helaas, met een korreltje zout nemen.

Oorzaken voor het opnieuw scheef gaan staan van je gebit

Telkens weer vragen mensen zich af hoe het komt dat hun gebit na een geslaagde beugelbehandeling toch niet meer zo mooi recht staat als direct na voltooiing van de behandeling. Daarvoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen.

• De natuurlijke verplaatsing van tanden en kiezen
• Het ‘geheugen’ van tanden en kiezen voor hun oorspronkelijke stand
• De ontwrichtende werking van verstandskiezen
• De druk van je tong tegen je tanden

De natuurlijke verplaatsing van tanden en kiezen

Om te beginnen, zit er altijd enige beweging in tanden en kiezen. Helaas wandelen ze zelden of nooit spontaan de ‘goede’ kant op. Doorgaans lopen ze in een richting die je niet wenst. Van deze natuurlijke verplaatsing zou je ook last hebben als je helemaal nooit een beugel had gedragen.

Het ‘geheugen’ van tanden en kiezen voor hun oorspronkelijke stand

Ook na een uitstekend geslaagde beugelbehandeling hebben de elementen van je gebit de neiging om terug te keren tot hun oorspronkelijke, dus ongelukkige stand in de periode van vóór de orthodontische behandeling. Dit verschijnsel treedt bij de moderne beugelbehandelingen in aanzienlijk minder sterke mate opdan vroeger het geval was. Maar toch, blijft ditnog altijd een belangrijke oorzaak van het opnieuw scheef gaan staan van je gebit.

De ontwrichtende werking van verstandskiezen

Verstandskiezen zijn berucht om het verstoren van fraaie boogvormen van het gebit. Neem daarom zodra je het gevoel hebt dat die aan het doorkomen zijn, contact op met je tandarts en/of orthodontist om te overleggen of en wanneer deze verstandskiezen eruit moeten.

De druk van je tong tegen je tanden

Als je tong routinematig drukt tegen bijvoorbeeld je boventanden, of tegen je ondertanden is dat al voldoende om je tanden op den duur weer scheef te doen staan.

Mensen realiseren zich vaak niet hoe sterk hun tong is en wat het ontwrichtende effect is van een bijna voortdurende druk op de stand van het boven- of ondergebit. Gelukkig valt deze schadelijke gewoonte van het met je tong tegen je tanden drukken, af te leren. Neem hiertoe contact op met een logopediste

Wist je dat het feit dat je tong tegen je voortanden of ondertanden drukt zelfs de voornaamste oorzaak kan zijn geweest voor het feit dat je de eerste keer een beugel nodig had? Je tong is krachtig genoeg om de stand van je tanden aanzienlijk te veranderen. Helaas is dit zelden of nooit in positieve zin, maar vrijwel altijd in negatieve zin.

Voorkomen dat je gebit weer scheef gaat staan

Er zijn verschillende manieren om te voorkomen dat je gebit opnieuw schots en scheef gaat staan.
Denk in dit kader bijvoorbeeld aan een:

• nachtbeugel
• retentiespalkje
• combinatie van een nachtbeugel en retentiespalkje

De nachtbeugel

Een nachtbeugel heet officieel een retentiebeugel. Het gaat om een uitneembare beugel die je meestal alleen ’s nachts draagt en die daarom vaak nachtbeugel wordt genoemd.

Bekende nachtbeugels zijn de Essix-retainer en de Hawley-retainer. Beide soorten beugels draag je gewoonlijk niet overdag. Ze zijn bedoeld voor de stabilisatie van je gebit. De wortels van je tanden en kiezen krijgen op deze manier de kans om nog beter vast te groeien op hun nieuwe plek.

Over de periode waarin je zo’n nachtbeugel in de praktijk ‘s nachts moet dragen, verschillen de orthodontisten van inzicht. Sommige mensen hoeven zo’n beugel niet alle nachten, maar slechts twee of drie keer per nacht te dragen, zij het doorgaanswel een aantal jaren achter elkaar.

Essix-retainer
Een veelgebruikte nachtbeugel is de Essix-retainer. Deze wordt vervaardigd van transparante kunststof en is bedoeld om ’s nachts over je bovengebit en /of je ondergebit te dragen. Deze speciaal voor jou, door middel van een gebitsafdruk op maat gemaakte beugel lijkt nog het meest op een sportbitje.

Hawley-retainer
Ook een Hawley-retainer wordt na een geslaagde beugelbehandeling vaak nog enkele jaren of nog langer gedragen tijdens de nachtelijke uren. Deze Hawley-retainer bestaat uit een plaatje van kunsthars dat tegen je verhemelte drukt met aan dat plaatje bevestigd een metalen draad en eventuele haakjes voor om de buitenkant van je gebit.

Retentiespalkje

Een retentiespalkje is een dunne, metalen draad die door de tandarts of orthodontist achter de boven- en/of ondertanden wordt bevestigd. Deze draad wordt ook wel retentiedraad, retentiespal, cc-bar of cc-spalkje genoemd.

Ook deze retainer is bedoeld voor de stabilisatie van je gebit. Maar,in tegenstelling tot de nachtbeugel, is dit spalkje niet uitneembaar, maar zit vast. Dit draadje kan jarenlang in je mond blijven zitten. Sommige orthodontisten willen graag dat je zo’n draadje levenslang draagt.

Combinatie van een nachtbeugel en retentiespalkje

Een aantal mensen dat een retentiespalkje heeft, draagt ’s nachts bovendien een nachtbeugel. In deze gevallen wordt de nachtbeugel pas aangemeten als het retentiespalkje is bevestigd (anders past de nachtbeugel niet meer).

Overleg met je tandarts of orthodontist of een nieuwe beugelbehandeling wenselijk of nodig is en wat eventuele alternatieven zijn.

De auteur is ervaringsdeskundige.

Een eerdere versie van dit artikel werd door de auteur, Manon Troppo, op 30 december 2012 gepubliceerd op infonu.nl onder de titel ‘Tanden opnieuw scheef na dragen orthodontische beugel’

Dossier mondgezondheid

Dit artikel maakt deel uit van het dossier mondgezondheid.

Bronnen

• Zahnspange; Wikipedia; http://de.wikipedia.org/wiki/Zahnspange
• Dental braces; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Dental_braces
• Beugelgalerij; Vereniging van orthodontisten; http://www.orthodontist.nl/vvo-orthodontie-beugelgalerij.php