Categorie: Vitaal en actief

Foto van drie oudere fietser. De middelste heeft een hondje achterop in de mand. fotobron: PixabayFietsen helpt om vitaal te blijven. En het is een laagdrempelige activiteit die je gezellig met anderen kunt doen. Eventueel kun je je hondje meenemen in een mand achterop de fiets (zie foto hiernaast).

In deze rubriek vind je onder meer de volgende artikelen over wat je kunt doen om zolang mogelijk vitaal en actief te blijven en de beste kans te maken op langlevendheid.

En Wat is er bekend over mensen die tijdens hun (zeer) lange en actieve leven bekend staan of stonden vanwege hun opmerkelijke vitaliteit?

Daarover lees je bijvoorbeeld in de artikelen:

Categorieën
Mensen Vitaal en actief

Waaraan dankte Alice Herz haar zeer lange leven?

tekening van muziekbalk tegen een blauwe lucht
Muziek is even ongrijpbaar als een regenboog.

Pianiste en concentratiekamp-overlevende Alice Herz (1903-2014) had een uitgesproken mening over een aantal zaken en wist dat met een bijzonder gevoel voor humor tot uiting te brengen. Ook toen ze al ver over de honderd was. Ze had een groot optimisme en ze hechtte veel waarde aan werk en discipline. En ze zorgde ervoor dat ze zowel geestelijk als lichamelijk actief bleef. Verder was haar voedingspatroon opmerkelijk. En er was meer dat haar een uniek gevoel van wellness gaf, ondanks alles wat ze door de Tweede Wereldoorlog had moeten doormaken…

Wat vond Alice Herz belangrijk in het het leven?

tekening van muziekbalk tegen een blauwe lucht
Muziek is even ongrijpbaar als een regenboog.

Optimisme

Toen haar in 2006 (bijna acht jaar voor haar overlijden als honderdtienjarige op 23 februari 2014) werd gevraagd naar het geheim van haar zeer lange leven, antwoordde ze: ‘In een woord: optimisme. Ik kijk naar het goede.’ Volgens haar is het de keus van elk mens om naar het goede of het slechte te kijken. Deze visie hielp haar mede het concentratiekamp te overleven.

Ze geloofde vurig in de waarde van een optimistische levenshouding. Volgens haar ging optimisme samen met een ontspannen lichaam.

Pessimisme daarentegen laat je lichaam zich op een onnatuurlijke manier gedragen, zo vond Alice Herz. Haar tweelingzus Mariana (‘Mizzi’), die reeds in 1974 in Jeruzalem overleed, was in haar ogen buitengewoon begaafd, maar verschrikkelijk pessimistisch. En dat terwijl ze dezelfde vader en moeder en dezelfde opvoeding kreeg.

Werk en discipline

Alice Herz-Sommer hield van werk. ‘Werk is de beste uitvinding, de beste.’ Ze bleef dan ook tot op zeer hoge leeftijd lesgeven in het pianospel. Toen ze 106 jaar oud was, speelde ze elke ochtend van tien tot een uur piano. Op haar 110e jaar vertelde ze dat ze nog elke dag twee uur lang piano studeerde.

Omslag van het boek De pianiste van Theresiënstadt
De pianiste van Theresiënstadt (bol.com)

Pianospelen was voor haar ook een vorm van discipline. Dankzij het studeren op de piano vond ze troost in de muziek en wist ze de verdrietige gebeurtenissen in haar leven te boven te komen. Ze geloofde dat het een mens gelukkig maakt om iets te doen te hebben, want het ergste wat er is, is verveling. ‘Verveling is gevaarlijk.’

Hedendaagse ontwikkelingen en moderne gemakken

Ze hield de moderne ontwikkelingen bij en wist de moderne gemakken te waarderen. Daarbij had ze een geweldig gevoel voor humor. Zo vertelde ze eens: ‘Wat ik op hoge leeftijd heb geleerd, is dankbaar te zijn dat we een mooi leven hebben. Er is elektriciteit, auto’s, telegraaf, telefoon en internet. We hebben ook de hele dag warm water. We leven als koningen.’

De prachtige wereld van schoonheid en wonderen

Boekomslag met foto van Alice Herz-Sommer in haar jonge jaren
Etudes van troost (bol.com)

Alice Herz-Sommer geloofde ook dat ze zo oud was geworden omdat ze naar de mooie dingen van het leven keek. Ze geloofde dat de wereld prachtig was, buitengewoon prachtig vol schoonheid en wonderen. ‘Onze hersens, het geheugen, hoe werkt dat? Om niet te spreken van kunst en muziek… Het is een wonder.’

In haar ogen waardeert een mens dat soort dingen meer, naarmate je ouder wordt. Jonge mensen nemen dingen vaak voor vanzelfsprekend. Pas als je zeer oud wordt, ga je de schoonheid van het leven beseffen. Ouderen begrijpen de natuur beter. Als je ouder bent, heb je herinneringen en kun je de dingen beter waarderen. ‘Je bent voor alles dankbaar. Voor alles.’

Muziek was haar wereld en dankzij die muziek voelde zij zich de allerrijkste mens. En ze beschouwde zichzelf als een van de gelukkigste levende mensen ter wereld.

Levenslang willen blijven leren

Om haar hoofd scherp en helder te houden, bezocht ze drie maal per week de University of the Third Age, een soort hoger onderwijs voor ouderen. Daar studeerde ze geschiedenis, filosofie en de geschiedenis van het jodendom. Dit deed ze tot ze ongeveer 106 jaar was. Toen moest ze daarmee stoppen vanwege problemen met haar rug.

Lichamelijke activiteit tot op zeer hoge leeftijd

Alice Herz speelde niet alleen elke dag urenlang gedisciplineerd piano tot aan het eind van haar leven, maar tot haar 97e jaar ging ze elke dag zwemmen in een zwembad in de buurt.

Toen ze 106 jaar was, vertelde dat ze veel met ‘verschrikkelijke pijn’ liep, maar dat het na een minuut of twintig een stuk beter werd. Ze geloofde dat zitten of liggen ongezond was.

Ze was een doorzetter in een groot aantal opzichten. Toen op een gegeven moment twee vingers te onwillig waren om piano te spelen, bedacht ze een methode om met acht vingers te kunnen spelen en paste de vingerzetting aan. Zo kon ze doorgaan met haar dagelijkse drie en later twee uur pianostudie per dag.

Voeding

Op een vraag naar haar voedingsinzichten antwoordde ze dat het haar verstandig leek om niet veel te eten, maar ook om géén honger te hebben. Zelf at ze al dertig jaar hetzelfde: vis of kip en veel groente. En goede soep. Dat was alles. Ze dronk geen thee, koffie of alcohol, maar beperkte zich tot heet water.

Over hoge ouderdom

Toen haar eens gevraagd werd naar haar gedachten over zeer hoge ouderdom, vertelde ze als eerste dat al haar familie en vrienden allang waren overleden. Ze had nog nooit iemand van boven de honderd jaar ontmoet. In haar jeugd werd iemand van zestig reeds als oud beschouwd.

Over het oud zijn, vertelde ze toen: ‘Iedereen wil een hoge leeftijd bereiken, maar oud zijn, is in wezen de hele tijd sukkelen. Het lichaam heeft geen weerstand meer tegen ziekte.’ Toch was ze tot vrijwel op het laatst van haar leven betrekkelijk gezond: ze kon zelfstandig overeind komen en wandelen, en bijvoorbeeld thee zetten voor haar gasten, de telefoon beantwoorden, boeken lezen en van muziek genieten.

Toen haar werd gevraagd of ze bang was voor de dood, antwoordde ze: ‘Nee, helemaal niet. Nee, ik was een goed mens. Ik heb mensen geholpen. Ik werd liefgehad. Ik heb een goed gevoel.’

Boeken en documentaires over het leven Alice Herz-Sommer

Het lange en opmerkelijke leven van Alice Herz-Sommer was onderwerp van een groot aantal interviews in internationale bladen. Bovendien was zij een inspiratiebron voor schrijvers en filmmakers.

Boekomslag van 'A Garden of Eden in Hell' met een afbeelding van een jonge vrouw en de barakken van een concentratiekamp
A Garden of Eden in Hell: where a mother’s Love triumphed over the Nazis (bol.com)

Een van de biografieën over haar leven is: A Garden of Eden in Hell (oorspronkelijk gepubliceerd in 2007; later opnieuw uitgegeven onder de titel Alice’s Piano geschreven door Melissa Müller en Reinhard Piechocki). Dit boek is in het Nederlands uitgegeven als Etudes van troost.

Een andere biografie is: A Century of Wisdom: Lessons From the Life of Alice Herz-Sommer, the World’s Oldest Living Holocaust Survivor. Deze biografie is van de hand van Caroline Stoessinger en verscheen in 2012. Dit boek is in het Nederlands vertaald onder de titel De pianiste van Theresiënstadt

Ze kwam ook voor in een aantal documentaires. Zo had de BBC toen ze 106 jaar was, een televisiedocumentaire over haar gemaakt: Alice Sommer Herz at 106: Everything Is a Present. Ook was zij de hoofdpersoon in de The Lady in Number 6: Music Saved My Life een filmisch portret van Malcolm Clarke. Een week na haar overlijden op 23 februari 2014 werd die documentaire bekroond met een Oscar.

Meer artikelen over het leven van Alice Herz

Over Alice Herz verschenen onder andere ook de volgende artikelen:

Bronnen

Voor dit artikel is een groot aantal bronnen gebruikt.

*Alice Herz-Sommer werd geboren als Alice Herz. Na haar huwelijk met Leopold Sommer, zette ze de naam van haar echtgenoot achter de hare. Ze werd ook bekend als Alice Sommer.

Categorieën
Bewegen Vitaal en actief

Lang en gezond leven: hoe maak je er de meeste kans op?

Foto van zon die door herfstbladeren schijnt
Wat zonneschijn doet de herfst oplichten

Er bestaan talloze theorieën over welke factoren iemand tot op zeer hoge leeftijd geestelijk en lichamelijk fit houden. Voor een groot deel gaat het om een gezonde leefstijl, slechts voor een relatief klein deel om de genen.  Aangezien een gezonde levenswijze een persoonlijke keuze is, kun je dus zelf je kansen op een lang en gezond leven vergroten.

Vooral de volgende factoren lijken van belang:

Voeding

De hoeveelheden en samenstelling van voeding lijken het verouderingsproces te kunnen versnellen of juist vertragen.

Zo ziet het ernaar uit dat koolhydraatrijke voeding het verouderen versnelt, omdat het eten ervan schadelijke bloedglucosepieken veroorzaakt. Laagcalorische voeding lijkt het ouder worden uit te stellen en een langer leven te bevorderen.

Calorierestrictie verlengt bij dierproeven niet alleen de gemiddelde levensverwachting, maar ook de maximale levensduur. Het lijkt erop dat calorierestrictie onder meer van invloed is op de genen en langs die weg de maximale levensduur positief beïnvloedt.

foto van loopband
Een van de loopbanden te koop via bol.com

Lichaamsbeweging

Beweging in de vorm van lichamelijk actief zijn of aan sport doen, is gunstig voor de conditie en voorkomt of vertraagt het optreden van aandoeningen die nauw samenhangen met lichamelijke inactiviteit.

Het lijkt erop dat lichaamsbeweging de gebruikelijke achteruitgang van de mitochondria bij het klimmen van de jaren kan vertragen. De mitochondria van een cel functioneren als een soort energiecentrale voor die cel. Bij het stijgen van de leeftijd gaan de mitochondria slechter functioneren. Dat gaat dan ten koste van bijvoorbeeld je uithoudingsvermogen en kracht.

Al rond je veertigste begint je longcapaciteit langzaam achteruit te gaan. Als je in de vijftig bent, begin je met het verlies van spiermassa als je in de vijftig bent. Na je vijfenzeventigste gaat de achteruitgang van een en ander doorgaans sneller.

Lichaamsbeweging zou kunnen helpen om langer vitaal te blijven.

Wat doet lichaamsbeweging voor je levensverwachting?

Lichaamsbeweging verbetert op verschillende manieren je kwaliteit van leven en volgens sommigen zou je er zo’n zes of zeven jaar langer door kunnen leven.

Voor de meeste senioren bestaat lichaamsbeweging uit een dagelijkse wandeling of het geregeld fietsen en/of tuinieren. Matige, recreatieve inspanning lijkt voor ouderen een gunstige manier om gezonder te blijven en langer te leven.

Foto van Travelsafe First Aid Kit. De Globe Basic bag is een basisuitrusting voor iedereen en bevat diverse verbandmiddelen voor zowel snij- als schaafwonden. Het tasje heeft verschillende transparante uitklapbare vakken zodat de inhoud goed zichtbaar is en je dus snel de juiste artikelen kunt vinden. Onmisbaar voor elke avonturier of reiziger, maar ook geschikt voor in de auto of caravan.
Travelsafe EHBO-kit Globe (bol.com)

Sporten en de productie van telomerase

Sommige onderzoekers vermoeden dat intensieve training het lichaam in staat stelt zich te regenereren. Bij hardlopers van middelbare leeftijd lijkt het erop dat lichaamsbeweging de productie van telomerase stimuleert.

Telomerase is een RNA-bevattend enzym dat de telomeren beschermt en repareert. Telomeren zijn zijn de uiteinden van de chromosomen die tijdens de celdeling de genetische informatie intact houden ). Telomerase wordt door sommigen beschouwd als middel om de eeuwige jeugd te realiseren.

In elk geval duidt veel erop dat atleten dankzij hun extra productie van telomerase niet alleen een betere hartgezondheid hebben dan hun niet-sportende leeftijdgenoten, maar dat ze in het algemeen minder last hebben van ziekten die samenhangen met het voortschrijden van de leeftijd.

Wat doet weerstandstraining voor je gezondheid?

Het ziet ernaar uit dat lichaamsbeweging, en in het bijzonder weerstandstraining meer doen dan ‘alleen maar’ te helpen je spierkracht en uithoudingsvermogen intact te houden. Het zou kunnen zijn dat lichaamsbeweging op een of andere manier de mitochondria verjongt.

Een punt is wel dat de afbraakstoffen die bij intensieve training vrijkomen, problematisch kunnen zijn voor de nieren en andere organen van ouderen. Intensief trainen is dus niet zomaar voor iedereen aanbevelenswaardig.

Persoonlijkheid en temperament

Ook persoonlijkheid en temperament spelen een rol. Een sterke levenswil werkt gunstig voor de kans op een lang leven. Depressies lijken de telomeren te verkorten en daarmee ook de te verwachten levensduur.

In ieder leven komen moeite en verdriet voor en met het oog op een lang leven wijst veel erop dat het van belang is je daardoor niet klein te laten krijgen. Je concentreren op de positievere aspecten van je leven komt dus niet alleen de kwaliteit, maar ook de duur van je leven ten goede. In plaats van te kijken naar wat voor jou allemaal niet mogelijk is, is het verstandig je te richten op wat je wel kunt doen. Een van de opmerkelijke mensen die ondanks een verblijf in een concentratiekamp in de Tweede Wereldoorlog haar optimisme en geloof in de mensheid wist te behouden, was Alice Herz-Sommer (1903-2014). Zij werd 110 jaar oud.

Sociale contacten

Naast een positieve kijk op het leven is het hebben van goede vrienden en dagelijkse sociale contacten essentieel. Dat  zijn ook factoren die bijvoorbeeld Olga Kotelko die op 95-jarige leeftijd nog aan wedstrijdatletiek deed of aan Alice Herz-Sommer.
In een recent onderzoek onder meer 2.000 mensen van boven de vijftig kwam naar voren dat de eenzaamste mensen bijna twee keer zoveel kans hadden te overlijden in de zes jaar dat het onderzoek duurde dan de minst eenzame mensen onder hen.

Cognitieve stimulansen

Ook cognitieve stimulansen van belang om je hersens scherp te houden. Dit kun je doen door bijvoorbeeld Sudoku-spelletjes te spelen, of een nieuwe vreemde taal te gaan leren of misschien zelfs een nieuw muziekinstrument te leren spelen. Tot op het laatst van haar lange  leven bleef Alice Herz-Sommer dagelijks gedisciplineerd piano studeren. Haar klassieke muziek hield haar niet alleen helder, maar ook vrolijk.

Genen

Voor zover bekend zijn er ten minste 200 genen die de maximale levensduur beïnvloeden.

Uit een in 2006 in het blad Human Genetics gepubliceerd onderzoek onder tweelingen komt naar voren dat goede genen slechts voor ongeveer twintig tot dertig procent bijdragen aan een lang en gezond leven.

Andere factoren zoals je leefstijl en het milieu zijn dus aanzienlijk belangrijker.

Overige factoren

Naast de bovengenoemde factoren spelen ook armoede of het leven in een vervuild milieu een rol.

Wat is de belangrijkste positieve factor om langer jong te blijven?

Veel wijst erop dat de factoren voeding, lichaamsbeweging, persoonlijkheid en temperament, cognitieve stimulatie en/of genen elkaar in positieve of negatieve zin kunnen versterken als het om de levensverwachting gaat.

Dossier Senioren

Dit artikel maakt deel uit van het dossier senioren. Andere artikelen van dit dossier zijn onder meer:

Bronnen

  • De voedselzandloper: over afvallen en langer jong blijven; Kris Verburgh; Prometheus-Bert Bakker; 39e druk 2014
  • Editorial: Diet, Lifestyle, and Longevity:The Next Steps?; Eric B. Rimm, ScD, Meir J. Stampfer, MD, DrPH; 1490 JAMA, September 22/29, 2004—Vol 292, No. 12; https://www.sanjuancollege.edu/Documents/AlliedHealth/HHPC/Fitness%20Education/ResearchArticles/SeniorFitness/Diet_Lifestyle_and_Longevity.pdf
  • Longevity; wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Longevity
  • Loneliness twice as unhealthy as obesity for older people, study finds;
  • Ian Sample, the Guardian; 16 februari 2014; http://www.theguardian.com/science/2014/feb/16/loneliness-twice-as-unhealthy-as-obesity-older-people
Categorieën
Mensen Vitaal en actief

Sporten op latere leeftijd: Olga Kotelko

Op sommige mensen lijkt de ouderdom lange tijd geen vat te krijgen. Een van die mensen was Olga Kotelko. Toen zij halverwege de negentig was deed zij nog volop aan wedstrijdatletiek. Ze heeft onder meer recente wereldrecords hoogspringen, verspringen, de 200 meter sprint en mokerwerpen op haar naam staan. In haar eigen leeftijdscategorie weliswaar, maar dat neemt niet weg dat het om formidabele prestaties gaat.

Hoe komt het dat Olga Kotelko toen ze 95 jaar was, in alle opzichten midden in het leven stond, terwijl veel leeftijdgenoten achter een rollator liepen? Wat was het geheim van haar wellness?

Dat sporten en op andere manieren actief bewegen ook op latere leeftijd de gezondheid ten goed komt, is geen nieuws. Lichamelijk actieve mensen gaan het meestal in de loop van de jaren rustiger aandoen om hun spieren en gewrichten te ontzien en omdat hun krachten langzaam afnemen.

Olga Kotelko voelt zich veel jonger dan haar biologische leeftijd
Halverwege de negentig. maar gezond en fit genoeg voor wedstrijdatletiek… What makes Olga run? (bol.com)

Op een of andere manier lijkt het alsof de spiermassa bij Olga Kotelko veel langer intact bleef dan bij de meeste andere mensen. In elk geval blijkt uit medisch onderzoek door artsen van het Montreal Neurological Institute en het McGill University’s Montreal Chest Institute toen ze 91 jaar was, dat haar spiervezels opmerkelijk minder last hadden van de achteruitgang dan bij iemand van boven de 65 jaar te verwachten is.

Hoe verliepen Olga Kotelko’s jeugd en jonge jaren? Verliep haar leven op een bijzondere manier of eerder betrekkelijk gewoon?

De jonge jaren van atleten op leeftijd in het algemeen

Opvallend is dat een relatief groot aantal atleten onder de zeventigplussers pas op latere leeftijd aan wedstrijdsport zijn gaan doen. Terwijl ze in hun jonge jaren druk bezig waren met hun werk en hun gezin, kregen ze pas later tijd voor andere bezigheden zoals wedstrijdsport.

Dat geldt ook voor Olga Kotelko die halverwege de negentig nog het ene na het andere wereldrecord in haar leeftijdsklasse brak.

De jeugd en jonge jaren van Olga Kotelko

Olga Kotelko werd op 2 maart 1919 geboren op een boerderij in Vonda, een gehucht in de Canadese provincie Saskatchewan. Haar ouders waren immigranten uit de Oekraïne.

Met haar tien andere broers en zussen zorgde ze ’s morgens eerst voor de kippen, de varkens en de koeien voordat ze naar de ruim drie kilometer verderop gelegen school gingen. Olga was de zevende van de elf kinderen en hield erg van balspelletjes, vooral van softbal.

Als ze niet op school zat, was ze aan het bewegen. Op de boerderij is altijd wel iets te doen en ‘gewoon zitten’ is er niet bij.

Dat actief bewegen is ze de rest van haar leven blijven doen. Volgens Bruce Grierson, is dat een van de oorzaken van haar vitaliteit nu. Hij gelooft dat actief in beweging blijven nog belangrijker is dan om aerobisch gezien fit te zijn.

Hij was zo onder de indruk van de sportieve prestaties van Olga Kotelko dat hij haar overhaalde om zich aan allerlei wetenschappelijke onderzoeken te onderwerpen om na te gaan hoe het komt dat zij op zeer hoge leeftijd nog zo gezond en fit is. Het resultaat is een boek dat in januari 2014 uitkwam en nu hard op weg is om een bestseller te worden: What makes Olga run?: the Mystery of the Ninety Something Track Star and What She Can Teach Us about Living Longer, Happier Lives schreef,

De volwassen jaren van Olga Kotelko

Na een opleiding tot onderwijzeres van 1940-1941 ging Kotelko lesgeven in het plaatselijke schooltje (waarin de leerlingen van alle klassen tegelijkertijd in een en hetzelfde lokaaltje les van haar kregen). Ze trouwde op jonge leeftijd met de verkeerde man. In 1957 vluchtte ze, toen ze zwanger was van haar tweede dochter, weg van haar alcoholische echtgenoot.

Ze kwam terecht in Brits Columbia (een provincie in Canada). Daar voedde haar twee kinderen in haar eentje op, terwijl ze overdag werkte en ’s avonds een bacheloropleiding volgde.

Het leven start pas echt na het pensioen

In 1984 ging ze als lerares met pensioen. Toen begon ze weer met het oude geliefde softbalspel van haar jeugd. Fanatiek als ze was, deed ze graag mee aan competities voor senioren.

Toen ze zevenenzeventig jaar was, stelde een teamlid haar voor om met atletiek te beginnen. Zo gezegd, zo gedaan. Ze zocht en vond een plaatselijke coach om haar de beginselen te leren en daarna een trainer die even fanatiek was als zijzelf. In het wedstrijdseizoen trainde ze wel drie maal per week tot wel drie uur achter elkaar.

Rustiger trainen op zeer hoge leeftijd

De laatste jaren deed ze het een stuk rustiger aan. Tijdens de winterstop in het wedstrijdseizoen volg deze drie maal per week een aquafittraining.

Enkele weken voor de start van het wedstrijdseizoen begon ze weer ‘serieus’ te trainen voor de atletiek. Aan het begin van elk jaar koos ze op welk atletiekonderdeel ze zich dat jaar richt in de hoop daarmee nieuwe records voor haar leeftijdsgroep te kunnen breken.

Merkwaardig is dat sinds ze rustiger ging trainen, ze in sommige opzichten nog betere resultaten is gaan halen. Maar het kan ook zijn dat ze de vruchten plukte van haar eerdere zeer intensieve trainingen. Zelf dacht ze dat wat ze deed, voldoende is, aangezien ze het ene wereldrecord na het andere bleef halen.

Volgens Russell Hepple, een wetenschapper verbonden aan de McGill University, die haar uitgebreid heeft onderzocht, leek Olga Kotelko in een aantal opzichten ongeveer dertig jaar jonger dan haar biologische leeftijd.

Wat betekende wedstrijdsport voor Olga Kotelko?

Olga Kotelko deed vooral aan wedstrijdsport omdat ze dat fijn vond.
Begin 2014 zei ze in een interview naar aanleiding van haar sportieve prestaties dat ze op al die medailles trots was, maar wat ze echt geweldig vond, is dat ze ter gelegenheid van de Vancouver Spelen in 2010 de Olympische fakkel mocht dragen. Zo’n kans krijgt een mens maar een keer in zijn leven.

Ze heeft al meer dan honderden gouden medailles veroverd, maar die geeft ze weg. Want wat zou ze er mee moeten? Bovendien weet ze nu al dat ze nog meer medailles gaat veroveren.

Volgens haar eigen site had ze begin 2014 al 26 wereldrecords op verschillende atletiekonderdelen gebroken.
Waarom ze aan wedstrijdsport deed? ‘Ik dacht bij mezelf dat dit iets is dat ik kan en waarin ik plezier heb. Ik houd echt van competities. Dus dat is wat ik nu doe. Ik denk dat ik er niet mee ga stoppen. Ik zie geen enkele redden om ermee te stoppen. Het is goed voor mij en het is goed voor mijn gezondheid. En wat voor mij echt belangrijk is dat ik deze ervaring van mij en mijn leven met andere mensen wil delen.’

Aanvullende manieren om gezond en sterk te blijven

Olga Kotelko deed naast haar dagelijkse trainingen ook aan diep ademhalen en reflexologie. Bijna elke avond, als ze in bed lag, masseerde ze voor het slapen gaan wel anderhalf uur lang systematisch haar hele lichaam van tenen tot haar kruin. Dit masseren van haar huid en spieren deed ze al meer dan tien jaar.

Ze streefde naar acht uur nachtrust per dag. Als ze ’s nachts weleens wakker werd, ging ze stretchen en wat mediteren.

En ze hield haar geest onder meer scherp met Sudoku en andere puzzels.

In beweging blijven maar dan op een lager pitje?

Ter voorkoming van blessures wordt in het algemeen aan oudere sportlui aangeraden om vooral te blijven trainen, maar dan op een minder intensieve manier dan in hun jonge jaren.

Het gaat om het vinden van de juiste balans. In een interview met Bruce Grierson zei Olga Kotelko: ‘Als je te weinig traint, haal je misschien de finish niet. Maar als je jezelf overtraint, kom je misschien niet aan de start.’

Hoe oud voelde Olga Kotelko zich?

Bruce Grierson vroeg in 2010 in een interview voor de New York Times hoe oud ze zich voelde.
Haar antwoordde luidde toen: ‘Nou, ik heb nog steeds dezelfde energie als toen ik vijftig jaar was. Of eigenlijk meer. Maar waar die vandaan komt? Eerlijk gezegd, ik heb er geen idee van. Dat blijft ook voor mijzelf een mysterie.’

24 juni 2014

Helaas is Olga Kotelko op 24 juni 2014 op 95-jarige leeftijd na een kort ziekbed aan de gevolgen van een hersenbloeding overleden.

Dossier vitaal en actief

Dit artikel maakt deel uit van het dossier vitaal en actief. Tot dit dossier behoort een groot aantal  artikelen, waaronder artikelen over het vergroten van je kans op een lang en gezond leven of het op latere leeftijd leren bespelen van een muziekinstrument.

Bronnen

  • What makes Olga run? the Mystery of the Ninety Something Track Star and What She Can Teach Us about Living Longer, Happier Lives;  Bruce Grierson; Henry Holt & Company;  januari 2014
  • Olga Kotelko; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Olga_Kotelko; voor het laatst geraadpleegd op 13 februari 2014
  • Seeking the Keys to Longevity in ‘What Makes Olga Run?’; Christie Aschwanden; New York Times; 10 februari 2014; http://well.blogs.nytimes.com/2014/02/10/seeking-the-keys-to-longevity-in-what-makes-olga-run/?_
  • The Incredible Flying Nonagenarian; Bruce Grierson, 25 november 2010; http://www.nytimes.com/2010/11/28/magazine/28athletes-t.html
  • ‘What Makes Olga Run?’ reveals what 94-year-old can teach about aging well; Lauren La Rose, The Canadian Press, 20 januari 2014; http://www.canada.com/health/What+Makes+Olga+reveals+what+94yearold+teach+about+aging+well/9408193/story.html
  • What makes Olga run? Lessons from a 94-year-old track star; A. Pawlowski; 20 januari 2014; http://www.today.com/health/what-makes-olga-run-lessons-94-year-old-track-star-2D11947816
  • In conversation: what makes Olga run?; Athena McKenzie, 17 januari 2014;http://www.everythingzoomer.com/olga-kotelko/#.UtrZUrTTmWg
  • Olga Kotelko; www.olgakotelko.com
  • Olga Kotelko, Track & Field Notable, Dies at 95 Amid Book Fame; editor; http://timesofsandiego.com/sports/2014/06/25/olga-kotelko-track-field-superstar-dies-at-95-amid-book-fame/
Categorieën
Bewegen Mensen Vitaal en actief

Oud, maar gezond, fit en sportief: Olga Kotelko

Tot op zeer hoge leeftijd aan sport doen. En liefst aan wedstrijdsport. En wereldrecords voor de eigen leeftijdscategorie breken. Dat is geen droom, maar de werkelijkheid voor Olga Kotelko. Op 2 maart 2014 werd ze 95 jaar. Pas toen ze 77 jaar werd, begon ze met atletiek. Inmiddels heeft ze al 26 wereldrecords voor haar leeftijdscategorie op haar naam staan op het gebied van atletiek onder meer voor hoogspringen, mokerwerpen en de 200 meter afstandsprint.

Olga Kotelko voelt zich veel jonger dan haar biologische leeftijd
Halverwege de negentig. maar gezond en fit genoeg voor wedstrijdatletiek

Wat maakte Olga Kotelko ondanks haar zeer hoge leeftijd toch zo gezond en sterk?

De schrijver Bruce Grierson wilde graag weten waarom Olga Kotelko ondanks haar gevorderde leeftijd zo gezond en sterk was. Dit om zo mogelijk een voorbeeld aan haar te kunnen nemen en ook tot op hoge leeftijd energiek en fit te blijven. Hij zocht contact met haar om te achterhalen wat het geheim is van haar jeugdige verschijning.

Grierson en Kotelko besloten tot samenwerking in de hoop met behulp van de wetenschap te achterhalen hoe het komt dat Kotelko zo verrassend jong in doen en laten is. Een en ander heeft ertoe geleid tot de publicatie van What makes Olga run?

Centraal in dat boek staat de vraag welke lessen we van Olga Kotelko kunnen leren over het op een goede manier ouder worden. Daarbij komen op een toegankelijke manier onder meer de nieuwste inzichten van de gerontologie, inspanningsfysiologie en genetica aan de orde. Dit boek is in januari 2014 gepubliceerd en is hard op weg een bestseller te worden. Het is onder meer verkrijgbaar bij bol.com

Wat eet Olga Kotelko?

In het algemeen eet Olga Kotelko alles met mate en dat in vier tot vijf dagelijkse porties. Maar op sommige punten drijft haar dieet de spot met wat als gezonde voeding wordt beschouwd. Zo eet ze royale porties van onder meer rood vlees en van zetmeelrijke tapiocapudding. Ook pasta en rode wijn en af en toe een glaasje scotch staan op haar menu.

Daarnaast houdt ze van bijvoorbeeld zuurkool, zure haring, cottage cheese, noten en van karnemelk. Zouden de probiotica in de zuurkool en de karnemelk zo heilzaam zijn voor haar immuunsysteem? Zou de zink in het vlees en de noten helpen om haar geest scherp te houden?

Ze heeft een hekel aan fast food en ander bewerkt voedsel.

Waar blijven de zo gezond geachte groene groenten? Zo vraagt interviewer Christie Aschwanden zich af in haar artikel in de New York Times van 10 februari 2014. Overigens, haar sportieve Australische oudere vriendin van Olga Kotelko, Ruth Frith (geboren op 23 augustus 1909!) wenst in het geheel geen groente te eten…

Op de eigen site van Olga Kotelko staat dat haar moeder haar kinderen leerde hoe ze groenten konden verbouwen en dat Olga nog altijd een moestuintje in haar achtertuin bijhoudt.

foto van loopband
Een van de loopbanden te koop via bol.com

Hoe belangrijk is bewegen voor Olga Kotelko?

Mevrouw Kotelko leidt geen ‘gewoon’ actief leven, ze is wedstrijdatlete. Eigenlijk is ze altijd op een of andere manier in actief in beweging.
Dat lijkt haar hart en spieren sterk te houden en waarschijnlijk is het ook gunstig om haar brein gezond te houden. Lichaamsbeweging zou volgens recente wetenschappelijke inzichten bovendien goed zijn voor de werking van het geheugen. Meer over haar leven en sportprestaties vind je in het artikel over sporten.

Hoe zit het met het genenpakketje van Olga Kotelko?

In elk geval is mevrouw Kotelko géén genetisch wonder. Ze mist in ten minste één gen dat met een lange levensverwachting in verband wordt gebracht. En haar telomeren (de uiteinden van de chromosomen die in de loop van je leven steeds korter worden) zijn van een gemiddelde lengte.

Haar kracht en uithoudingsvermogen lijkt ze vooral aan andere factoren te danken te hebben. Een belangrijke daarvan lijkt geregelde en intensieve lichaamsbeweging.

Hoe zit het met het temperament van Olga Kotelko?

Olga Kotelko heeft een aantal opmerkelijke en krachtige overtuigingen die mogelijk bijdragen aan haar lichamelijke en geestelijke gezondheid en verbluffende sportieve prestaties op zeer hoge leeftijd.

In een interview voor today.com vertelt ze begin 2014 aan de journaliste A. Pawlowski:’Ik heb ervoor gekozen geen oude vrouw te zijn, maar een atlete die jong van hart is.’

Olga Kotelko gelooft dat het essentieel een positieve en optimistische kijk op het leven houden. Een van haar motto’s luidt: ‘Begroet elke nieuwe dag met een glimlach.’

Ook is zij groot voorstander van het leiden van een uitgebreid sociaal leven. Ze gelooft in goede relaties met je familie en in een grote vriendenkring van mensen van alle leeftijden.

Olga Kotelko besteedt haar tijd graag zo zinvol mogelijk. Ze haat tijdverspilling. Daarom traint ze zo mogelijk meerdere lichaamsdelen tegelijkertijd in plaats van achter elkaar.

Ze is overtuigd van het belang van lichaamsbeweging. Als tips heeft deze gepensioneerde lerares onder meer: ‘Zeg tegen jezelf: ‘Als Olga het kan, dan kan ik het ook. Gebruik geen smoesjes zoals ‘het regent te hard’ of ‘ik ben te oud’. Lach om jezelf. Kies haalbare doelen die je een goed gevoel geven. Ga ervoor. Begin nu!’

Maar ze vindt ook: ‘Als je ergens niet van houdt, doe het dan niet.’ En ze gaat stress het liefst uit de weg.

Plannen voor de toekomst heeft ze volop. Ze kijkt ernaar uit dat ze op 2 maart 2014 de leeftijd van 95 jaar oud bereikt: dan komt ze in een nieuwe leeftijdsgroep waarin ze hoopt nog meer nieuwe wereldrecords te kunnen vestigen!

Haar motto op haar eigen site luidt, met een vette knipoog naar haar initialen: ‘Giving up is never O.K.’.

24 juni 2014

Helaas is Olga Kotelko op 95-jarige leeftijd na een kort ziekbed aan de gevolgen van een hersenbloeding overleden.

 

Dossier leven

Dit artikel maakt deel uit van het dossier leven. Andere artikelen in dit uitgebreide dossier hebben onder meer betrekking op verrassende : sportieve prestaties op hoge leeftijd of over manieren om de kans op een lang leven in goede gezondheid te vergroten.

Bronnen

  • What makes Olga run?: the Mystery of the Ninety Something Track Star and What She Can Teach Us about Living Longer, Happier Lives;  Bruce Grierson; Henry Holt & Company;  januari 2014
  • Olga Kotelko; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Olga_Kotelko; voor het laatst geraadpleegd op 13 februari 2014
  • Seeking the Keys to Longevity in ‘What Makes Olga Run?’; Christie Aschwanden; New York Times; 10 februari 2014; http://well.blogs.nytimes.com/2014/02/10/seeking-the-keys-to-longevity-in-what-makes-olga-run/?_
  • The Incredible Flying Nonagenarian; Bruce Grierson, 25 november 2010; http://www.nytimes.com/2010/11/28/magazine/28athletes-t.html
  • ‘What Makes Olga Run?’ reveals what 94-year-old can teach about aging well; Lauren La Rose, The Canadian Press, 20 januari 2014; http://www.canada.com/health/What+Makes+Olga+reveals+what+94yearold+teach+about+aging+well/9408193/story.html
  • What makes Olga run? Lessons from a 94-year-old track star; A. Pawlowski; 20 januari 2014; http://www.today.com/health/what-makes-olga-run-lessons-94-year-old-track-star-2D11947816
  • In conversation: what makes Olga run?; Athena McKenzie, 17 januari 2014;http://www.everythingzoomer.com/olga-kotelko/#.UtrZUrTTmWg
  • Olga Kotelko; www.olgakotelko.com
  • Olga Kotelko, Track & Field Notable, Dies at 95 Amid Book Fame; editor; http://timesofsandiego.com/sports/2014/06/25/olga-kotelko-track-field-superstar-dies-at-95-amid-book-fame/
Categorieën
Slapen Vitaal en actief

Diepe slaap en het geheugen van ouderen

Tekening van meisje dat wakker ligt.
's Nachts wakker liggen is iets van alle leeftijden

Veel mensen op leeftijd merken dat hun geheugen minder goed werkt en dat ze slechter slapen dan in hun jonge jaren. Maar waardoor komt dat?
Uit een op 27 januari 2013 gepubliceerd onderzoek in het gezaghebbende blad Nature Neuroscience blijkt dat er een nauwe relatie bestaat tussen het ouder wordende brein, slaap en geheugen.

Relatie tussen nachtrust en het geheugen

wakker zijn terwijl de rest slaapt
’s Nachts wakker liggen heeft gevolgen voor het functioneren overdag

Het is al enige tijd duidelijk dat er een relatie bestaat tussen slaapstoornissen en de werking van het geheugen in het algemeen.

Uit recent onderzoek zijn belangwekkende feiten over de aard van die relatie naar voren gekomen. Het lijkt erop dat als de slaap kan worden verbeterd, het geheugen daar baat bij heeft.

Oorzaken van een verminderde slaapkwaliteit bij ouderen

Slaapproblemen bij senioren lijken samen te hangen met een cognitieve achteruitgang die met de leeftijd samenhangt.

In het ouder wordende brein treden namelijk veranderingen op die zorgen voor een slechtere kwaliteit van de diepe slaap. En dit zorgt er weer voor dat het moeilijker wordt om herinneringen op te slaan. Maar evenals bij andere volwassenen kunnen ook andere factoren voor een slechte nachtrust zorgen. Ook als oudere kun je baat hebben bij de beproefde tips voor een betere nachtrust.

Hoop op een gunstige werking van een betere slaap op het geheugen

Onderzoekers van de gezaghebbende universiteit Berkeley (in Californië) wilden weten of het mogelijk was om de achteruitgang van het geheugen van oudere mensen tegen te gaan door de kwaliteit van hun slaap te verbeteren.

Eerder was het nog niet duidelijk of veranderingen in de hersenen, slaap en geheugen bij ouderen los van elkaar stonden of nauw met elkaar verband hielden. Nu lijkt het er, kort samengevat, op dat veranderingen in ouder wordende hersens leiden tot een verslechtering van de slaap en daarmee tot een verslechtering van het geheugen.

De onderzoekers hopen dat een effectieve aanpak van slecht slapen bij senioren de achteruitgang van het geheugen en van het leervermogen kan doen vertragen.

De hoeveelheid diepe slaap en het geheugen

Tekening van meisje dat wakker ligt.
’s Nachts wakker liggen is iets van alle leeftijden

Aan de hand van de toestand van een bepaald gedeelte van de hersenen, te weten de mediale prefontale cortex, kon het onderzoeksteam voorspellen hoeveel diepe slaap of ‘slowwavesleep’ iemand zou hebben.

De mediale prefontale cortex is het gedeelte van de hersens dat van groot belang is voor het in een diepe slaap vallen. In de loop der jaren gaat dit deel van het brein echter slechter functioneren. Dat kan een probleem vormen, omdat een diepe slaap van vitaal belang is voor het opslaan van nieuwe herinneringen.

Op basis van de gemeten hoeveelheid diepe slaap van proefpersonen konden de onderzoekers voorspellen hoe goed deze bij geheugentesten zouden presteren.

De onderzoekers hebben ontdekt dat het mogelijk is om ’s nachts bij jonge volwassen proefpersonen de kwaliteit van de diepe slaap te verbeteren door het juiste gedeelte van de hersenen met behulp van elektriciteit te stimuleren. Dit leidde tot een aantoonbare verbetering van de geheugenfunctie van deze jonge volwassenen. De onderzoekers willen in een volgend project uitzoeken of deze aanpak ook bij oudere mensen zou werken.

Slaap en dementie

Mensen met dementie lijden in veel ernstiger mate aan slapeloosheid en geheugen verlies dan het geval is bij andere ouderen. Volgens diverse onderzoeken kunnen slaapproblemen bij ouderen een voorbode van bijvoorbeeld Alzheimer zijn, maar het blijft nog duidelijk of slecht slapen een oorzaak of een gevolg van dementeren is.

De gevolgen op lange termijn van slaapgebrek op het geheugen

Het bovengenoemde onderzoek strekte zich slechts over een korte periode uit. Een van de nog onopgehelderde vragen is wat de gevolgen op lange termijn zijn van een gebrek aan diepe slaap voor de werking van het geheugen.

In elk geval is nu reeds duidelijk dat het genieten van een goede hoeveelheid diepe slaap gunstig is voor het geheugen en het leervermogen.

Meer informatie over beter slapen

Dit artikel maakt deel uit van het dossier slapen en slapeloosheid. Daarin vindt u onder meer het artikel over beter slapen dankzij een eenvoudige methode of het artikel Tips voor als je slecht slaapt.

Geraadpleegde bronnen