Categorie: Opvoeding

Wat zijn effectieve tips als je het gedrag van een manipulatief kind wilt aanpakken? Het geheim van een succesvolle benadering schuilt in een consequente houding tegenover het manipulerende gedrag van de jongen of het meisje. Dat is algemeen bekend. Maar hoe doe je dat concreet in de praktijk? En hoe pak je het probleem aan als het kind alle registers van vervelende gedrag opentrekt?

Dit artikel is opgebouwd uit de volgende paragrafen.

• Nee is nee en ja is ja
• Stel niet de wens van het manipulerende kind, maar diens ongewenste gedrag centraal
• Voorkom dat een manipulerend kind zijn ouders tegen elkaar uitspeelt
• Zeg nooit:’Ik praat er wel met je vader/moeder over’
• Concrete tips om door een consequente houding manipulerend gedrag in de praktijk in te dammen
• Geduld en incasseringsvermogen

Nee is nee en ja is ja

Trekt je kind alle registers open met jammeren, huilen, mokken, lang zwijgen, werken op je schuldgevoel, regelrechte beschuldigingen of valse beloftes? Dan is het vaak lastig om emotioneel onaangedaan te blijven en vast te houden aan je standpunt. Toch is dat de beste manier om op een verhit kind te reageren.

Maak duidelijk dat als jij het kind hebt gezegd om iets te doen of juist niet te doen, dat daarmee de discussie klaar is. Gaat je zoon of dochter door met zeuren? Dan negeer je dat gedrag of je stuurt hem of haar naar zijn eigen kamer. Wees consequent, zodat het kind uiteindelijk begrijpt dat ‘nee, ‘nee’is en ‘ja’, ‘ja’. Hierna volgen enkele praktijksituaties en tips voor de benadering van het manipulerende kind.

Stel niet de wens van het manipulerende kind, maar diens ongewenste gedrag centraal

Wees op je hoede wanneer een kind op jouw ‘nee’ reageert met stemverheffing of ander ongewenst gedrag. Het probeert met intimiderend gedrag jouw macht over hem in te perken. Het kind gelooft dat als het maar genoeg registers opentrekt, jij het uiteindelijk wel zijn zin zal geven. Deze overtuiging is vermoedelijk gebaseerd op een eerder succes met deze strategie.

In elk geval kun je het kind niet alsnog zijn zin geven, zonder het impliciet uit te nodigen om voortaan vaker deze succesvol gebleken strategie tegen jou in te zetten. Zorg in elk geval ervoor dat de rest van de discussie niet meer gaat over de wens van het kind, maar over diens ongewenste gedrag in jouw richting.

Voorkom dat een manipulerend kind zijn ouders tegen elkaar uitspeelt

Kinderen voelen haarfijn aan wie van hun ouders het eerst geneigd is om aan hun wensen toe te geven. Daarom is het van belang dat ouders onderling duidelijke afspraken maken over wat een kind mag en wat niet. Het gaat dan bijvoorbeeld om vragen als:

• Moet al het huiswerk af zijn voordat het kind iets voor zichzelf gaat doen (bijvoorbeeld een stripboek lezen, een videospelletje doen of over het internet surfen).
• Hoe laat moet het kind door de week uiterlijk naar bed en hoe laat in het weekend?

Het manipulerende kind probeert de in zijn ogen zwakste ouder te verleiden om toestemming te geven tot iets waarvan hij weet dat de andere ouder het hem zou weigeren. Als verleidingstactiek past het of overmatige charme of vervelend gedrag toe. Trap er niet in, ook niet als het kind huilt, jammert of vreselijk tekeer gaat. Dergelijk gedrag vormt namelijk onderdeel van zijn manipulatieve aanpak.

Kinderen weten feilloos de zwakke plekken van hun ouders te vinden en hoe ze die kunnen uitbuiten. Sommige ouders smelten als een kind zich lief gedraagt. Andere ouders willen geen onrust in huis (‘Wat zullen de buren wel niet denken?’) en zijn geneigd aan de (onverstandige) wensen van het kind toe te geven.

Hoor je als moeder weleens een zin als: ’Maar het mocht van papa!’? Of als vader: ‘Maar het mocht van mama!’? Dan weet je dat het tijd is om met je partner betere afspraken over de opvoeding te maken.

Zeg nooit: ’Ik praat er wel met je vader/moeder over’

Wat doe je als je vermoedt of weet dat de andere ouder het ergens niet mee eens is, terwijl je het zelf allemaal niet zo belangrijk vindt? In elk geval zeg je dan nooit: ‘Ik praat er wel over met je vader”(als je de moeder van het kind bent).

Houd de kinderen helemaal buiten alle afspraken die je als ouders maakt over de dingen die jullie kinderen wel of niet mogen doen. Laat je kind nooit weten dat zijn ouders verschillend denken over dit soort dingen: dat is een open uitnodiging aan het kind om zijn ouders tegen elkaar uit te spelen.

Concrete tips om door een consequente houding manipulerend gedrag in de praktijk in te dammen

Om te beginnen: doorbreek ongewenste gedragspatroon van het kind. Wat je als eerste kunt doen, is iets te zeggen in de trant van: ‘Zolang je met stemverheffing spreekt, valt er verder niet te praten.’ Of: ‘Met bedreigingen bereik je niets.’

Werkt een verzoek om met het manipulatieve gedrag te stoppen niet? Of wil het kind niet luisteren? Stuur het dan bijvoorbeeld naar zijn kamer. Of je gaat zelf naar een andere ruimte met de woorden: ‘Als je weer rustig bent, kunnen we verder praten.’

Voor effectieve manipulaties zijn immers twee personen nodig: een persoon die manipuleert en een ander die dit gedrag ondergaat. Zorg dus voor een afkoelingsperiode door het kind naar een andere ruimte te sturen of door zelf naar een andere ruimte te gaan. Laat het kind kalmeren tot het rustig genoeg is om naar je te luisteren.

Ben je zelf onverstoorbaar genoeg? Dan kun je eventueel aan het intussen weer afgekoelde kind op neutrale toon vragen: ‘Probeer je me te pesten?’ Of ‘Is dit een poging om me te intimideren?’

Dergelijke vragen stel je maar liever niet als je opgefokt bent. Want dan kan het kind je vraag als een uitdaging opvatten. Een dergelijke vraag, mits op een rustige manier gesteld, maakt het kind duidelijk waarmee het bezig is, namelijk dat hij aan het pesten is en dat dit een erg onhandige aanpak is om een wens te doen vervullen. Ook snapt het kind dan hoe jij zijn gedrag ervaart. Doordat je  zijn ongewenste gedrag benoemt, verliest dat gedrag wat van zijn potentiële kracht. Met een beetje geluk beseft het kind dan dat het gesprek niet meer gaat over het late tv-programma, maar over zijn manier van doen en dat hij langs die weg dus niet zijn zin kan doordrijven.

Als het kind doodleuk antwoordt dat hij je inderdaad aan het pesten is, kun je het bijvoorbeeld uitleggen dat dit niet een effectieve manier is om zijn probleem op te lossen. Als het kind je meldt dat het niet aan het pesten is, vraag je het om wat minder luid te spreken.

Vertel het kind tenslotte welk gedrag je van hem verwacht (‘je kunt nu je huiswerk maken / je kamer opruimen / …’. Eventueel kun je een andere activiteit voorstellen of verder gaan met waarmee jullie bezig waren voordat het ongewenste gedrag ontstond.

Geduld en incasseringsvermogen

De hierboven genoemde praktische ktips zijn simpel en effectief. Houd er echter rekening mee dat het volgen van die tips in het begin niet gemakkelijk zal zijn. Waarschijnlijk reageert je kind in het begin boos, obstinaat of op een andere manier vervelend. Je hebt dan veel geduld en incasseringsvermogen nodig.

Als je consequent weigert toe te geven aan de eisen van het kind, dan leert het na enige tijd dat vervelend gedrag niet loont. Waar alles om draait, is dat het kind leert inzien dat hij met manipuleren niet zijn doel kan bereiken. Sterker nog, dat manipulatief gedrag averechts werkt. Dat inzicht maakt de weg voor hem vrij om een begin te maken met effectievere manieren van communiceren.

Een eerdere versie van dit artikel werd door de auteur, Manon Troppo, op 6 december 2012 gepubliceerd op infonu.nl onder de titel ‘Tips om het gedrag van een manipulerend kind te sturen.’

Dossier manipulatie

Dit artikel maakt deel uit van het dossier manipulatie. Andere artikelen in dit dossier hebben bijvoorbeeld betrekking op het jezelf beschermen tegen manipulerende personen of het manipulerend gedrag bij kinderen begrijpen en tegengaan.

Bronnen

• Psychological manipulation; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Psychological_manipulation
• Masters of Manipulation: How Kids Control You With Behavior; James Lehman; http://www.empoweringparents.com/Manipulative-Child-Behavior-How-Kids-Control-You-With-Behavior.php
• Red flags and how to break the cycle; Marnie Winston-Macauley; http://www.aish.com/f/p/The_Manipulative_Child.html
• Dealing With Manipulative Children; Elizabeth Danish; http://www.healthguidance.org/entry/16363/1/Dealing-With-Manipulative-Children.html

Voor manipulatie zijn twee personen nodig: 1. degene die manipuleert en 2. degene die zich laat manipuleren. Merk je als ouder merkt dat je kind probeert te manipuleren? Om een eind te maken aan het vervelende gedrag van je manipulerend kind, begin je met kijken naar je eigen gedrag en dat waar nodig aan te passen aan de hand van vijf praktische tips.

1. Handhaaf de door jou aan je kind gestelde regels
2. Wees duidelijk over de rol en verantwoordelijkheden van ouder en kind
3. Besef dat je niet verantwoordelijk bent voor het kind zijn gevoel
4. Streef ernaar moet zelf te manipuleren
5. Leer het manipulerend kind dat ethische waarden belangrijker zijn dan luxe

1. Handhaaf de door jou aan je kind gestelde regels

Probeer je het je zoon of dochter naar de zin te maken door wrijving en ruzie zoveel mogelijk te voorkomen? Ben je telkens geneigd de eerder door jou gestelde regels te versoepelen of zelfs los te laten om de lieve vrede in huis te kunnen bewaren?

Stel, je hebt je kind hebt gevraagd om iets nu te doen. Als je dochter daarop antwoordt in de trant van: ‘Ik beloof dat ik het later doe, is dit een poging van het kind is om macht bij jou weg te halen en naar zich toe te trekken.

In plaats van toe te geven aan een niet-gerechtvaardigde wens van een kind, doe je er beter aan je kind te leren omgaan met de soms harde werkelijkheid van het leven. Op de lange termijn hebben jullie daar allebei het meeste profijt van.

2. Wees duidelijk over de rol en verantwoordelijkheden van ouder en kind

Als ouder heb je een andere rol en verantwoordelijkheden dan je kind. Wees daar duidelijk over. Is het voor het kind niet duidelijk is dat jij de leidende rol hebt? Dan gaat het kind de strijd om de macht aan.

Zorg er in dit verband voor dat je goede afspraken met de andere ouder hebt gemaakt over wat het kind wel of niet mag. Anders speelt je kind jullie tegen elkaar uit.

Hoe vervelend allerlei geboden en verboden voor een kind ook zijn, het ontbreken ervan is voor hem nog veel vervelender. Juist als je als ouder géén duidelijke grenzen stelt, weet het kind niet waaraan het toe is. Dit maakt het kind ongelukkig.

Stel dus de grenzen vast van wat het kind wel of niet mag vast en handhaaf die. Zorg dat het kind weet wat de consequenties zijn van overtreding van die regels. Verander de consequenties nooit op grond van de hoeveelheid kabaal die een kind maakt als iets het niet bevalt.

Alleen als je consequent reageert, leert het kind op den duur dat het geen zin heeft jouw regels te blijven aanvechten. Iedere uitzondering op een eerder gestelde regel is een open uitnodiging aan het kind om de komende tijd iedere regel op alle mogelijke manieren aan te vechten.

3. Besef dat je niet verantwoordelijk bent voor het kind zijn gevoel

Je bent weliswaar verantwoordelijk voor je gedrag in de richting van je kind, maar niet voor zijn gevoelens.

Een bekende valkuil is de misvatting dat ouders ervoor moeten zorgen dat kinderen zich prettig voelen. Die gedachte komt soms voort uit de angst van een ouder dat zijn kind anders niet van hem houdt. Een kind dat roept: ‘Je haat me!’ probeert je te manipuleren. Zo simpel is dat.

Ook is het een onjuiste gedachte dat ouders in het algemeen de problemen van hun zoontje of dochtertje moeten oplossen. Een gezondere opvatting is dat ouders er goed aan doen hun kind te helpen diens eigen problemen op te lossen. Het is het beste je naar het kind toe invoelend op te stellen en het steun te geven bij het oplossen van zijn probleem. Dat werkt beter dan dat jijzelf het probleem van het kind oplost.

Maak dus nooit het huiswerk voor het kind. Wel is het natuurlijk zinvol je kind te helpen bij het zelf maken van zijn huiswerk.

En werk vooral ook niet mee als een kind ‘schoolziek’ is. Wat helpt, zijn opmerkingen als: ‘Ik weet dat het moeilijk is, maar ik weet ook dat je het kunt. Of iets als ‘Even diep ademhalen en maak dan een beginnetje’. Als je kind merkt dat je verwacht dat hij iets voor elkaar kan krijgen, vergroot dat zijn zelfvertrouwen en indirect ook zijn probleemoplossend vermogen.

Heb je de neiging de verantwoordelijkheid van het kind voor zijn eigen gevoelens of voor het oplossen van zijn eigen problemen, naar je toe te trekken? Dan krijgt hij het idee dat een probleem altijd andermans fout is en dat de verantwoordelijkheid in beginsel dus niet bij hemzelf ligt. Help het kind liever zich tot een onafhankelijk persoon te ontwikkelen.

4. Streef ernaar niet zelf te manipuleren

Soms is het erg verleidelijk om met een simpele manipulatieve actie ‘even snel’ iets voor elkaar te krijgen. Maar daarmee geef je je eigen kind het verkeerde voorbeeld. Doe het kind dus nooit valse beloftes, maar beloof alleen dat wat je daadwerkelijk waar kunt maken. Koop het kind ook nooit om met opmerkingen als ‘als je nu je kamer opruimt, mag je vanavond later naar bed’.

Jongens en meisjes zijn erg knap in het na-apen van het gedrag van hun ouders. Er gaat dus niets boven het geven van het goede voorbeeld. Geef je een kind vaker het verkeerde voorbeeld? Bijvoorbeeld omdat je moe bent en geen zin hebt in gedoe? Dan breng je het kind als het ware zelf de kunst van het manipuleren bij.

5. Leer het manipulerend kind dat ethische waarden belangrijker zijn dan luxe spullen

Bedenk dat materieel gemak, zoals het je kunnen permitteren van allerlei luxe spullen, slechts een plezierige bijkomstigheid in het leven is. En dat je ethische waarden van aanzienlijk groter belang zijn voor een goed gevoel over je leven.

Zorg dat je kind op de hoogte is van in jouw ogen de belangrijkste waarden in het leven zijn. Laat het kind merken hoe belangrijk je ethische waarden zoals het spreken van de waarheid vindt.

Een kind dat dankzij een niet-manipulerende opvoeding leert om zelf stevig in zijn schoenen te staan, wordt betrekkelijk ongevoelig voor eventuele manipulaties door klasgenoten en anderen. Dit komt,omdat het kind dergelijke strategieën heeft leren doorzien. Daarom wordt een dergelijk kind ook zelden gepest. Ook pleegt zo’n kind zich niet door anderen te laten manipuleren of oplichten.

Bedenk dat het hebben van een evenwichtig kind begint met een evenwichtige opvoeding waarin geen plaats is voor manipulerend gedrag.

Een eerdere versie van dit artikel werd door de auteur, Manon Troppo, op 6 december 2012 gepubliceerd op infonu.nl onder de titel ‘Checklist voor ouders van een manipulerend kind’

Dossier manipulatie

Dit artikel maakt deel uit van het dossier manipulatie. Andere artikelen in dit dossier hebben bijvoorbeeld betrekking op het jezelf beschermen tegen manipulerende personen of het manipulerend gedrag bij kinderen begrijpen en tegengaan. Of tips om een consequente houding tegenover het manipulerende kind aan te nemen.

Bronnen

• Psychological manipulation; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Psychological_manipulation
• Masters of Manipulation: How Kids Control You With Behavior; James Lehman; http://www.empoweringparents.com/Manipulative-Child-Behavior-How-Kids-Control-You-With-Behavior.php
• Red flags and how to break the cycle; Marnie Winston-Macauley; http://www.aish.com/f/p/The_Manipulative_Child.html
• Dealing With Manipulative Children; Elizabeth Danish; http://www.healthguidance.org/entry/16363/1/Dealing-With-Manipulative-Children.html

Lang niet alle manieren van kinderen om hun ouders te beïnvloeden, zijn vormen van manipulatief gedrag. Jongens en meisjes beginnen al heel vroeg in hun leven manieren te zoeken om hun vader of moeder om hun vinger te winden. Kinderen zijn doorgaans meesters in het ontdekken van wat de zwakke plekken van hun ouders zijn en hoe ze hun vader of moeder het beste kunnen beïnvloeden. Wanneer is sprake van onschuldige beïnvloeding (of onschuldig ‘inpakken’) en wanneer van manipulatief gedrag? Hoe herken je het verschil?

Dit artikel is opgebouwd uit de volgende paragrafen.

• Onschuldige manieren en minder onschuldige manieren van beïnvloeden
• ‘Inpakken’: charme inzetten als beïnvloedingsmiddel of als manipulatiemiddel?
• Vervelend gedrag als beïnvloedingsmiddel
• Manipuleren in de praktijk

Onschuldige manieren en minder onschuldige manieren van beïnvloeden

Een kind kan op beminnelijke wijze of door vervelend gedrag proberen zijn zin te krijgen.

Beminnelijk gedrag, bijvoorbeeld het inzetten van charme, ook wel ‘inpakken’ genoemd, kan een onschuldige manier van beïnvloeding zijn. Maar hetzelfde gedrag kan onder bepaalde omstandigheden eerder een vorm van manipuleren zijn.

Een kind dat met behulp van vervelend gedrag probeert zijn zin door te drijven, is altijd manipulatief bezig.

‘Inpakken’:Charme als onschuldig beïnvloedingsmiddel of als manipulatiemiddel?

• Charme als onschuldig beïnvloedingsmiddel
• Charme om te manipuleren

Charme als onschuldig beïnvloedingsmiddel

Er is geen sprake van manipulatie als een kind zonder bijzondere gedragsproblemen bijvoorbeeld graag op balletles of muziekles wil en daarom enkele dagen spontaan extra hulpvaardig in het huishouden is. Het kind biedt bijvoorbeeld spontaan aan de afwas te doen of af te drogen, of wat andere huishoudelijke klussen te verrichten.

Dergelijk gedrag kan eenvoudig een charmante en onschuldige manier zijn om jou extra gunstig te stemmen. Het kind vermoedt dat het een kans maakt om op balletles of muziekles te mogen en wil die kans graag zo groot mogelijk maken.

Er is wel sprake van een (charmante) poging tot beïnvloeding, maar niet tot manipulatie. Immers, het kind heeft in dit geval niet als doel iets te mogen, wat anders verboden zou zijn en evenmin iets te niet te hoeven, wat het in andere gevallen zou moeten doen.

Charme om te manipuleren

Een kind met gedragsproblemen dat ineens overmatig lief en gehoorzaam is, kan het wapen van de charme hebben ontdekt. Het hoopt dan met zijn tijdelijk lieve en gehoorzame gedrag voor elkaar te krijgen dat het iets mag wat hem anders zou worden verboden of dat het iets niet hoeft wat het anders zou moeten doen. Het kind probeert je langs een relatief onschuldige weg ‘in te pakken.’

Misschien wil het kind op een doordeweekse dag naar een laat tv-programma kijken in plaats van op de normale tijd naar bed te moeten gaan. Het kind weet dat jij wilt dat het altijd de volgende dag fit op school is en dat het daarom doordeweeks op een vaste, vroege tijd naar bed moet. Het (tijdelijk) lieve en gehoorzame gedrag is dan een vorm van manipulatie.

Als een kind zijn charme inzet om voor iets toestemming van zijn ene ouder te krijgen, terwijl het weet dat de andere ouder erop tegen is, is er altijd sprake van manipulatie.

Vervelend gedrag als beïnvloedingsmiddel

Vervelend gedrag van een kind is niet altijd bedoeld als beïnvloedingsmiddel. Een kind dat al mopperend aan een opgedragen taak begint, of de deur achter zich dichtslaat om op zijn kamer huiswerk te gaan maken, doet dit niet om te manipuleren, maar slechts om zijn frustratie af te reageren.

Een kind dat met behulp van vervelend gedrag probeert zijn zin door te drijven, is wel aan het manipuleren. In wezen probeert het kind te zeggen: ‘Doe mijn zin, want anders wordt het hier erg ongezellig.’

Het is belangrijk dat je als ouder of verzorger tijdig herkent dat het kind op deze manier de strijd om de macht wil aangaan. Want als er eenmaal een machtsstrijd tussen het kind en zijn ouders of verzorgers woedt, is daar niet makkelijk een eind aan te maken. Het kind probeert dan met verbaal of lichamelijk geweld een ouder of verzorger te bewegen om hem zijn zin te geven.

Wie om van het gedoe af te zijn, aan de eisen van het kind toegeeft, nodigt dit kind feitelijk uit om een volgende keer nog harder tekeer te gaan om de eigen zin door te drijven. Als ouder of verzorger toegeeft aan dergelijke druk van een kind heeft dat op de lange duur dus een averechts effect. De pogingen tot dwingelandij van de jongen of het meisje worden er alleen maar heftiger door.

Manipuleren in de praktijk

Het kind uit het voorbeeld hierboven, dat op een doordeweekse dag naar een laat tv-programma wil kijken in plaats van op de normale tijd naar bed te gaan, probeert het eerst met charme. In dat geval is het misschien al een dag of enkele uren vóór die tv-uitzending ongewoon lief en gehoorzaam.

Nadat het kind jou heeft gemeld dat het die avond naar het late programma wil kijken, vertel je het dat het op de normale tijd naar bed moet, omdat het de volgende dag immers fit op school moet zijn. Het kind beseft dat het met zijn charme niet zijn doel heeft bereikt en gaat nu vervelend doen. Het kind verheft zijn stem en gaat misschien op je schelden of wordt emotioneel.

Misschien ben je geneigd dit gedrag van je zoontje of dochtertje te interpreteren als boosheid of frustratie. Of misschien zelfs als onvermogen van je kind om met stress om te gaan. Maar in wezen is het een poging van je kind om jou te manipuleren en de macht van je over te nemen.

Het kind denkt dat hoe harder het tekeer gaat, des te meer macht het over de situatie krijgt. Daarom is het van belang dat kinderen zo snel mogelijk van hun ouders leren dat ze met manipuleren nooit krijgen wat ze willen en dat ze dus maar beter leren om met behulp van redelijke argumenten hun zaak te bepleiten.

Een eerdere versie van dit artikel werd door de auteur, Manon Troppo, op 5 december 2012 gepubliceerd op infonu.nl onder de titel ‘Manipulatie of onschuldige beïnvloeding door het kind?’

Dossier manipulatie

Dit artikel maakt deel uit van het dossier manipulatie. Andere artikelen in dit dossier hebben bijvoorbeeld betrekking op het jezelf beschermen tegen manipulerende personen of het manipulerend gedrag bij kinderen begrijpen en tegengaan.

Bronnen

• Psychological manipulation; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Psychological_manipulation
• Masters of Manipulation: How Kids Control You With Behavior; James Lehman; http://www.empoweringparents.com/Manipulative-Child-Behavior-How-Kids-Control-You-With-Behavior.php
• Red flags and how to break the cycle; Marnie Winston-Macauley; http://www.aish.com/f/p/The_Manipulative_Child.html
• Dealing With Manipulative Children; Elizabeth Danish; http://www.healthguidance.org/entry/16363/1/Dealing-With-Manipulative-Children.html

Herken je het beeld van een kind dat schreeuwt, stampt of op een andere manier tekeer gaat als het zijn zin niet krijgt? Of het beeld van een kind dat vaak liegt of uitvluchten bedenkt om iets voor elkaar te krijgen of om iets niet te hoeven doen? Grote kans dat je dan te maken hebt met een kind dat probeert jou te manipuleren. Welk gedrag is kenmerkend voor manipulerende kinderen en hun ouders? En hoe kun je als ouder het vervelende gedrag van je kind doen stoppen?

Dit artikel is opgebouwd uit de volgende paragrafen.

• ‘Voor manipuleren zijn er twee nodig’
• Psychologische manipulatie is geen aangeboren, maar aangeleerd gedrag
• Waaraan herken je een manipulerend kind?
• Een manipulerend kind laten opgroeien tot sociaal en evenwichtig persoon

‘Voor manipuleren zijn er twee nodig’

Op het eerste gezicht gaat het mogelijk tegen je gevoel in dat er voor manipulerend gedrag minimaal twee personen nodig zijn. Maar de uitspraak is géén dooddoener. Bij manipulatie is er altijd sprake van ten minste één persoon die manipuleert en één persoon die zich laat manipuleren. In dit artikel gaat het over een kind dat manipuleert en minimaal één ouder die zich laat manipuleren.

De manipulerende persoon probeert de perceptie of het gedrag van anderen te beïnvloeden door misleidende of achterbakse of gewelddadige middelen. Dit doet hij om er zelf beter van te worden. Een manipulerend persoon lijkt vaak niet te beseffen dat hij manipuleert en een gemanipuleerd persoon ziet helaas niet altijd in dat hij gemanipuleerd wordt.

Dit beeld van manipulator en gemanipuleerde geldt ook in het geval van manipulerende kinderen en hun ouders. Krijg je als gemanipuleerde ouder in de gaten dat je eigen gedrag wordt gestuurd door angst dat het kind boos wordt of ander vervelend gedrag vertoont? Dan kun je een begin maken met het doorbreken van dat ongewenste gedragspatroon. In essentie gaat het er daarbij om dat je het manipulerende gedrag nooit beloont.

Psychologische manipulatie is geen aangeboren, maar aangeleerd gedrag

Het goede nieuws is dat manipulerend gedrag niet is aangeboren. Het slechte nieuws is dat het door het kind is aangeleerd. Waarschijnlijk heeft de jongen of het meisje dit vervelende gedrag van een of meer mensen in zijn directe omgeving geleerd. Dat hoeven niet altijd zijn ouders te zijn. Manipulerend gedrag begint vrijwel onopgemerkt en wordt alleen versterkt als de omgeving aan dit gedrag toegeeft.

Als ouder van een manipulerend kind, kun je met een consequente aanpak het vervelende gedrag van je zoon of dochter een halt toeroepen en gaan werken aan een plezieriger en effectievere manier van communicatie dan psychologische manipulatie. Hoewel het loslaten van manipulatief gedrag desnoods nog op latere zelfs op volwassen leeftijd valt aan te leren, is het duidelijk dat hoe eerder het ongewenste gedrag wordt aangepakt, des te sneller er gunstige resultaten zichtbaar worden.

Waaraan herken je een manipulerend kind?

De volgende signalen wijzen erop dat je te maken hebt met een kind dat manipuleert.

• Het kind klaagt of jammert voortdurend over van alles en nog wat, maar vooral over de regels waaraan het geacht wordt zich te houden.
• Het kind probeert de werkelijkheid naar zijn zin om te buigen. Wees alert op de ‘waarom’-strategie. Een dergelijk kind bedenkt talloze oorzaken ‘waarom’ het iets niet kan, moet of hoeft te doen. En ook ‘waarom’ iets ‘stom’, ‘oneerlijk’ of ‘onnodig’ is.
• Het kind gaat net zolang door met zijn  vervelende gedrag totdat je het zijn zin geeft.
• Het kind zet zijn ouders op het verkeerde been met behulp van beloftes, leugens, uitvluchten, uitstelgedrag of fanatieke ‘onderhandelingen’

Een manipulerend kind laten opgroeien tot sociaal en evenwichtig persoon

Hoe irritant het gedrag van een manipulerend kind ook is, toch mag je niet de conclusie trekken dat het een slecht kind is. Zo’n jong kind heeft doorgaans geen bewust kwade bedoelingen. Het probeert alleen met veel inzet zijn eigen doelen te bereiken op een manier die anderen niet prettig vinden of waardoor zij nadeel lijden.

Bedenk dat achter de schijnbare harteloosheid en egoïsme van de jongen of het meisje vaak veel onzekerheid of angst schuilt. Vaak is er ook sprake van sociale onhandigheid. Het kind moet nog leren op een acceptabele manier te communiceren over zijn wensen, te onderhandelen over dingen die onderhandelbaar zijn, en een geschikte houding te vinden tegenover de frustraties die het leven hem brengt.

Kinderen leren snel en maken en zich razendsnel nieuw gedrag eigen. Daarom is het dus van belang om als ouder zo snel mogelijk dergelijk ongewenst gedrag te doorbreken door er voortaan niet meer aan toe te geven. Op die manier leer je het kind op te groeien tot een sociaal en evenwichtig persoon met een gezonde dosis aan zelfvertrouwen.

Een eerdere versie van dit artikel werd door de auteur, Manon Troppo, op 5 december 2012 gepubliceerd op infonu.nl onder de titel ‘Het manipulerende kind’

Dossier manipulatie

Dit artikel maakt deel uit van het dossier manipulatie.
Andere artikelen in dit dossier hebben bijvoorbeeld betrekking op het jezelf beschermen tegen manipulerende personen of het manipulerend gedrag bij kinderen begrijpen en tegengaan.

Bronnen

• Psychological manipulation; Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Psychological_manipulation
• Masters of Manipulation: How Kids Control You With Behavior; James Lehman; http://www.empoweringparents.com/Manipulative-Child-Behavior-How-Kids-Control-You-With-Behavior.php
• Red flags and how to break the cycle; Marnie Winston-Macauley; http://www.aish.com/f/p/The_Manipulative_Child.html
• Dealing With Manipulative Children; Elizabeth Danish; http://www.healthguidance.org/entry/16363/1/Dealing-With-Manipulative-Children.html